Het verhaal van Cultureghem begon in 2012 met een idee van Eva De Baerdemaeker. Ze wilde van de site van de slachthuizen van Anderlecht, de Abattoir, een sociale plek maken waar iedereen welkom is. Daarna kwam Yannick Roels om mobiele keukens te ontwerpen en te ontwikkelen. De rest is geschiedenis. Na tien jaar neemt Yannick afscheid van Cultureghem, als coördinator en gaat hij zich terug focussen op het ontwerpen en bouwen van mobiele installaties. Tijd voor een afscheidsinterview over wat hem bezighoudt, over het verleden en over de toekomst.
Sociaal-geëngageerde designer in Brussel
Yannick groeide op in Diegem en studeerde vanaf zijn secundaire school in Brussel. Hij studeerde ingenieur- architect aan de VUB en in Gent. Eens afgestudeerd, besefte hij dat hij eigenlijk geen architect wilde worden. Hij begon straatmeubilair te maken bij Recyclart omdat hij ervan droomde om designer te worden die dingen ontwierp in de publieke ruimte. Hij was tegelijkertijd ook coach van ‘Belgian Homeless Cup’, een sociaal voetbalproject voor dak- en thuislozen. Na het WK in Parijs groeide het idee om een Brusselse voetbalcompetitie op te richten met mensen van onder andere opvangtehuizen. Het eindtornooi vond in 2012 door omstandigheden plaats op de site van de Abattoir. Via de ‘Belgian Homeless Cup’ en via gemeenschappelijke vrienden kwamen Eva en Yannick met elkaar in contact. Eva was toen op zoek naar iemand om mobiele keukens te bouwen. In september 2013 is hij halftijds begonnen en na een jaar werd dat voltijds.
Trots op het Dreamteam
Eind 2022 beslist Cultureghem om anders te gaan werken en te vertrekken vanuit de vrijwilligers. Elk jaar schrijven zich honderden nieuwe vrijwilligers in. Die groep geëngageerde vrijwilligers vormt bij Cultureghem het Dreamteam, het kloppende hart van de organisatie. In de toekomst wil Cultureghem de organisatie meer en meer in de handen van dat Dreamteam leggen en meer dingen samen doen en samen bouwen. Wetende dat het team van Cultureghem allemaal uit heel straffe mensen bestaat die weten wat ze doen en wetende dat het team ook zonder hem verder kan, beslist Yannick om het hoofdstuk bij Cultureghem af te sluiten.
Yannick is bijzonder trots over hoe hij Cultureghem achterlaat. “Op elk moment van de dag, van de week zijn hier mensen aan het koken en kinderen aan het spelen. Abattoir is geen lege plek meer. Iedereen is welkom, iedereen kan hier terecht en wordt verder geholpen. Er is hier een sterk sociaal-eco systeem dat door vele partners en individuen wordt geapprecieerd.”
“Try and fail, but always try again”
Na zijn vertrek start Yannick met zijn bedrijf 'FORS'. Vanaf januari gaat hij zich terug focussen op het ontwerpen en bouwen van mobiele tools voor gedeelde ruimte, tijdelijke installaties en kunstinstallaties. Het plan is om ook in 2024 enkele maanden te reizen met zijn vriendin en wat dingen uit te proberen.
Aan het Brusselse jeugdwerk wil hij graag meegeven dat ze zich niet moeten laten doen. Hij gelooft enorm in de kracht van een idee dat wordt uitgesproken. “Heel veel mensen hebben ideeën maar hebben schrik. Het is belangrijk om je daar en af en toe over te zetten en de eerste stap te zetten.” Hij wil graag iedereen aanmoedigen om te proberen. “Ook bij Cultureghem ging het niet altijd gemakkelijk en zijn er ook dingen niet gelukt. Maar dat is ok. Try and fail, but always try again.”
Vanaf januari 2024 zullen Barbara Luypaert en Anne Watthee de fakkel overnemen van Yannick en als duo Cultureghem coördineren.
Barbara
Barbara, 44 jaar, groeide op in Brussel en in de Brusselse rand. Ze studeerde sociaal assistent aan de Odisee Hogeschool en agogiek aan de VUB. Van haar 6 tot haar 20 jaar zat ze bij Chiro Meise, waarvan 3 jaar als leidster. Daarna engageerde ze zich bij Karavaan vzw, een vrijwilligersorganisatie die reisbegeleiders opleidt voor avontuurlijke groepsreizen. Ze begeleidde diverse jongerenreizen naar verschillende uithoeken van de wereld. Op dit moment is ze meer dan 10 jaar lid van Majoretteketet, een Brusselse marjorettegroep met een stevige knipoog.
Vier jaar geleden startte Barbara als teamcoach. Ze was zo onder de indruk van het verhaal van Cultureghem, dat ze er graag haar schouders onder wilde zetten. Ze is bijzonder trots op het feit dat mensen langskomen bij Cultureghem en zeggen dat ze hier als mens worden gezien en warm worden onthaald, en dat Cultureghem voor hen echt het verschil maakt.
In haar vrije tijd danst Barbara graag, spreekt ze af met vrienden, reist ze. Barbara heeft meerdere favoriete plekjes in Brussel: de Kunstberg afwandelen, fietsen door de Cinquantenaire op een zomeravond en groepjes zien dansen of boksen onder de gewelven van die prachtige gebouwen, vanop de trappen van de Basiliek van Koekelberg naar de stad kijken en …. natuurlijk ook de Abattoir. “Je ziet de samenstelling van de mensen en de bedrijvigheid wisselen doorheen het ritme van de dagen, de weken en de seizoenen. Het is een privilege om daar te mogen werken, en elke dag de wereld op een andere manier te zien en te horen binnenkomen.” Ze ligt wel wakker van de hardheid die in periodes zoals de winter harder toeslaat, en waarvoor er niet onmiddellijk oplossingen zijn. Barbara droomt van een meer groene en meer toegankelijke publieke ruimte in de stad op kindermaat.
Anne
Anne is 35 en groeide op in Vlaams-Brabant. Ze studeerde kunstwetenschappen aan de Ugent en cultuurmanagement aan de Universiteit Antwerpen. Voor ze bij Cultureghem begon werkte ze voor het Theaterfestival en cultuurcentrum in Strombeek-Grimbergen en bij het Kunstenfestivaldesarts als verantwoordelijke publiekswerking. Op die manier leerde ze het rijke Brusselse landschap kennen, van cultuurpartners en theaterhuizen, over scholen en jeugdorganisaties tot het welzijnsveld. Haar mentale kaart van Brussel bestond toen uit de theaterlocaties in de stad.
Anne werkt sinds 2020 voor Cultureghem om er de culturele poot uit te werken en ze is heel dankbaar om op deze bijzondere plek te mogen werken. Ze is heel trots om deel uit te maken van een plek waar mensen onvoorwaardelijk warm worden onthaald. Iets dat overal een evidentie zou moeten zijn, maar helaas niet op zoveel plekken een werkelijkheid is. “Cultureghem is een plek die wordt erkend als een ‘nuldelijns’-organisatie en waar we net dit element willen inzetten in samenwerkingsverbanden, richting een meer solidaire samenleving. “
Onze grootste uitdaging wordt het zoeken naar evenwicht tussen het behoud van een vrijplaats, waar iedereen onvoorwaardelijk welkom is om te koken, spelen en gewoon te zijn naargelang zijn of haar mogelijkheden en er tegelijkertijd voor te zorgen dat iedereen de kans krijgt om hun eigen steentje bij te dragen. En dat in de publieke ruimte.
Ze wist al van jongs af aan dat ze gemaakt is om in een grootstad te leven. Ze is tweetalig opgegroeid en voelt zich helemaal thuis in Brussel. Het krioelt hier van de tegenstrijdigheden, van Belgian solutions en geëngageerde mensen.
Anne heeft twee jonge kinderen, eentje van 1 en eentje van 3 jaar. Dus veel vrije tijd heeft ze momenteel niet (haha). Maar in de ideale wereld gaat ze graag naar theater, spreekt ze ook graag af met vrienden en kijkt ze er naar uit om af en toe naar het zwembad te gaan (al dan niet met haar kinderen). Ze heeft zoveel favoriete plekjes in Brussel, te veel om op te noemen. Het hangt ook heel erg af van het moment, haar gemoed, het seizoen, het gezelschap. Een greep: het open zicht op de weidse tuinen van de Bloemist, de hoek van de Heyvaertstraat en de Ropsy Chaudronstraat op een marktdag, het Vossenplein … Anne droomt van een stad op mensenmaat en van een stad waar publieke ruimte een veilige vrijplaats kan zijn. Niet enkel op vlak van architectuur, maar ook in de omgang met elkaar. Ze wordt wel verdrietig van de structurele ongelijkheid in onze stad en hoe deze (onbewust) in stand wordt gehouden. En het feit dat te weinig mensen daar boos van worden. Er wordt teveel nagedacht en gepalaverd en er wordt te weinig actie ondernomen.
Zowel Barbara en Anne zijn erg dankbaar dat ze voor deze mooie organisatie en op deze uitzonderlijke plek werken. Ze zullen zeker en vast de spirit en drive van Eva en Yannick voortzetten in al haar hardheid, warmte en pit.